ΣΕΓΔΑΜΕΛΙΝ. 70 ΧΡΟΝΙΑ ΖΩΗΣ, ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΤΩΝ ΚΛΑΔΩΝ ΜΑΣ.
Με την ευκαιρία των 70 χρόνων ζωής και δράσης της συντεχνίας ΣΕΓΔΑΜΕΛΙΝ, θα ήθελα να εκφράσω κάποιες απόψεις, σε γενικές γραμμές, γύρω από τις συνθήκες που επικρατούσαν τότε και τους αγώνες που έδωσε η συντεχνία για να έχουμε εμείς σήμερα αυτό το καλό βιοτικό επίπεδο. Όμως θα ήταν χρήσιμο νομίζω, πρώτα να αναφερθώ σε συντομία, για την ίδρυση και μετεξέλιξη της συντεχνίας μας.
- Το 1947 ύστερα από αρκετές προσπάθειες και με τη σοβαρή βοήθεια της ΠΕΟ, έγινε κατορθωτό, να συνέλθουν οι υπεύθυνοι των τοπικών και επαρχιακών συντεχνιών, που (άρχισαν τη δράση τους από τις αρχές του 1940) σε μία παγκύπρια συνδιάσκεψη.
Ύστερα από αρκετές συζητήσεις και προβληματισμό, η συνδιάσκεψη αποφάσισε ομόφωνα να δημιουργηθεί ένας παγκύπριος φορέας που να καθοδηγά όλες εκείνες τις ομάδες και συντεχνίες Μεταφορών και να τις συντονίζει στη δράση τους για το καλύτερο συμφέρον των εργαζομένων. Η συνδιάσκεψη έκλεξε ένα συμβούλιο που θα ήταν επικεφαλής εκείνου του φορέα που του δόθηκε ο τίτλος: Συντεχνία Εργατών Μεταφορών Κύπρου ΠΕΟ.
Το 1974, μετά το διπλό έγκλημα, του προδοτικού πραξικοπήματος της ΕΟΚΑ Β και της βάρβαρης τουρκικής εισβολής, που κατέλαβε το 37% του κυπριακού εδάφους, που παραγόταν γύρω στο 70% του εθνικού εισοδήματος, αρκετοί εργαζόμενοι ζήτησαν εργασία στο εξωτερικό καθώς και πάνω στα πλοία, ιδιαίτερα ελληνικής ιδιοκτησίας. Τότε η συντεχνία μας αποφάσισε ότι έπρεπε να βρει τρόπους να καλύψει και αυτόν τον κλάδο, παρά τις δυσκολίες που υπήρχαν.
Για να είναι καλυμμένη η συντεχνία και νομικά, ζήτησε από τον έφορο των συντεχνιών όπως προστεθεί και η λέξη Ναυτεργατών στον τίτλο της συντεχνίας.
Έτσι ο νέος τίτλος της συντεχνίας έγινε: Παγκύπρια Συντεχνία Μεταφορών, Ναυτεργατών και γενικών εργατοϋπαλλήλων ΠΕΟ.
Το 1978, κατόπιν διαβουλεύσεων με τη συντεχνία Λιμενεργατών ΠΕΟ, καταλήξαμε όπως ενώσουμε τις δύο συντεχνίες. Ύστερα από την πραγματοποίηση χωριστών συνδιασκέψεων των δύο συντεχνιών αποφασίσθηκε οριστικά η ενοποίηση των δύο συντεχνιών με τον τίτλο: Παγκύπρια Συντεχνία, Μεταφορών, Λιμενεργατών, Ναυτεργατών και γενικών εργατοϋπαλλήλων ΠΕΟ.
Το 1996 η συντεχνία μας, ύστερα από αρκετές διαβουλεύσεις με τη συντεχνία Γεωργίας και Δασών, συμφώνησε στην ενοποίηση της με την πιο πάνω συντεχνία. Οι χωριστές συνδιασκέψεις και η κοινή συνδιάσκεψη των δύο συντεχνιών συμφώνησαν τον τίτλο της ενοποιημένης πια συντεχνίας, ως εξής: Συντεχνία, Εργατών Γεωργίας, Δασών, Μεταφορών, Λιμενεργατών, Ναυτεργατών ΠΕΟ (ΣΕΓΔΑΜΕΛΙΝ). Αυτή είναι η εξελικτική πορεία που ακολούθησε μέχρι σήμερα η συντεχνία μας.
- Οι συνθήκες εργασίας των εργαζομένων μέσα στα χρόνια 1920 – 1950 ήταν κάτι περισσότερο από άθλιες, για όλους γενικά τους εργαζόμενους.
Η μεγάλη παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929, η συνεχής ανομβρία, που κράτησε για 3 χρόνια, η διδακτορία του Πάλμερ που εφαρμόστηκε ύστερα από τα γεγονότα εξέγερσης το 1931 και το ξέσπασμα του 2ου Παγκοσμίου πολέμου την 1η Σεπτεμβρίου 1939, ήταν μερικά από τα σοβαρά κακά που έπληξαν το βιοτικό επίπεδο ολόκληρου του κυπριακού λαού.
Ασφαλώς γίνεται κατανοητό ότι όλα τα πιο πάνω κακά, καθώς και η παντελής απουσία της οργανωμένης πάλης, τα εκμεταλλεύθηκαν οι διάφοροι επιτήδειοι, εργοδότες, τοκογλύφοι κλπ, προς όφελος τους για να αυξήσουν ακόμα περισσότερο τα κέρδη τους.
Είναι χιλιάδες οι εργάτες καθώς και φτωχοί αγρότες, που ξεκληρίστηκαν, πουλώντας στους διάφορους εκμεταλλευτές την περιουσία τους για να ζήσουν την οικογένεια τους.
Όπως ήταν φυσικό αυτοί οι ξεκληρισμένοι αγρότες, αναγκάσθηκαν να ζητήσουν κάποια δουλειά στα διάφορα αστικά κέντρα και στα μεταλλεία, για να μπορούν να στέλνουν κάποια χρήματα στις οικογένειες τους.
Έτσι παρατηρείται, μια αύξηση της εργατικής τάξης σε μεγάλα ποσοστά για εκείνη την περίοδο. Μέσα λοιπόν σ’ αυτές τις δύσκολες συνθήκες, η μοναδική αχτίδα φωτός, για τους εργαζόμενους, ήταν η ίδρυση από μια μικρή ομάδα πρωτοπόρων εργατών, του Κ.Κ.Κ. (Κομουνιστικού, Κόμματος, Κύπρου), στις 15 Αυγούστου 1926.
Από την ίδρυση του το Κ.Κ.Κ. έβαλε σαν κύριο στόχο του να βοηθήσει την εργατοαγροτική τάξη, να οργανωθεί, για να μπορέσει να διεκδικήσει τα δικαιώματα της. Η βοήθεια αυτή του Κ.Κ.Κ., ήταν τεράστια και άρχισε σιγά-σιγά να φέρνει τα αποτελέσματα της.
Γι’ αυτό βλέπουμε στις αρχές του 1930 – 1940, να εμφανίζονται κάποιες προσπάθειες για οργάνωση. Ιδιαίτερα σε κλάδους της βιοτεχνίας και σε κάποια εργοστάσια, που οι εργαζόμενοι δούλευαν μαζί όλη την ημέρα και είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν και κάποιες σκέψεις – απόψεις.
Φυσικά ας μη νομίσουμε ότι οι οργανώσεις που εμφανίσθηκαν τότε, είχαν καμιάν ομοιότητα με τις σημερινές συντεχνίες. Πρώτα απ’ όλα δεν είχαν την πείρα, αλλά ούτε και την μαζικότητα που έχουν σήμερα τα συνδικάτα. Απλώς οργανώνονταν κατά μαγαζί (βιοτεχνία) σε ομάδες οι οποίες δρούσαν, όπως οι ίδιοι νόμιζαν καλό.
Όμως η σημασία της οργάνωσης έστω και σε μικρές ομάδες, μέσα σε εκείνες τις συνθήκες, ήταν πολύ σοβαρή δουλειά, γιατί αυτές οι μικρές ομάδες οργάνωσης ήταν ο προπομπός των μετέπειτα συντεχνιών.
Με τη βοήθεια του Κ.Κ.Κ., (που ας σημειωθεί δρούσε παράνομα από το 1931) προς εκείνες τις μικρές ομάδες – συντεχνίες, αποφασίσθηκε ότι θα έπρεπε να δημιουργηθεί ένα συντονιστικό σώμα, που όλες οι ομάδες να συμμετέχουν με τους αντιπροσώπους τους και να δρουν συντονισμένα και ομοιόμορφα.
Στις 6 Αυγούστου 1939 έγινε κατορθωτό να γίνει η πρώτη παγκύπρια συνδιάσκεψη, που συζήτησε τη δημιουργία του συντονιστικού σώματος, αλλά δυστυχώς δεν έγινε κατορθωτό να εγκριθεί το καταστατικό τους.
Προτού περάσει λιγότερος από ένας μήνας, ξέσπασε ο 2ος παγκόσμιος πόλεμος (1/9/1939) που δυσκόλεψε ακόμα περισσότερο τις καταστάσεις.
Οι αποφάσεις όμως της πρώτης παγκύπριας συνδιάσκεψης, άρχισαν σιγά-σιγά να υλοποιούνται παρά τις δυσκολίες που προκαλούσε ο πόλεμος. Έτσι στις 16/11/1941 συνήλθε η δεύτερη παγκύπρια συνδιάσκεψη, όπου ενέκρινε και το καταστατικό και τους κανονισμούς κλπ.
Το συντονιστικό εκείνο σώμα που αποφασίσθηκε από την πρώτη παγκύπρια συνδιάσκεψη ήταν η Παγκύπρια Συντονιστική Επιτροπή (ΠΣΕ).
Η ΠΣΕ άρχισε σιγά-σιγά να βάζει κάτω από την καθοδήγηση της όλες εκείνες τις συντεχνίες – ομάδες των εργαζομένων και άρχισε να τις καθοδηγεί πως πρέπει να εργάζονται.
Παρά τις δυσκολίες που προκάλεσε ο πόλεμος (ένας μεγάλος αριθμός εργαζομένων πήγαν στο στρατό ως εθελοντές), η ΠΣΕ συνέχισε τη δράση της και βοηθούσε αρκετά τους εργαζομένους.
Οι Άγγλοι αποικιοκράτες και η εργοδοτική τάξη δεν έβλεπαν με καλό μάτι την εξέλιξη της ΠΣΕ, γι’ αυτό την κατηγόρησαν το 1945 ότι προετοιμάζει το έδαφος για ανατροπή του αποικιακού καθεστώς και τον Ιανουάριο του 1946 την κήρυξαν παράνομη και συνέλαβαν 18 στελέχη και καταδικάσθηκαν σε φυλάκιση.
Αμέσως άρχισαν οι συντεχνίες που ήταν μέλη της ΠΣΕ να δραστηριοποιούνται και με τη βοήθεια του ΑΚΕΛ που διαδέχθηκε το παράνομο Κ.Κ.Κ. καλέστηκε το Μάρτιο του 1946 η τέταρτη παγκύπρια συνδιάσκεψη που έκλεξε νέα ηγεσία και μετονόμασε την ΠΣΕ, σε ΠΕΟ (Παγκύπρια Εργατική Ομοσπονδία.) Είναι μέσα σε αυτές τις συνθήκες που και οι οδηγοί άρχισαν να αισθάνονται την ανάγκη της οργάνωσης.
Έτσι στο τέλος του 1939 αρχές του 1940 άρχισαν να οργανώνονται, τοπικά – επαρχιακά μικρές ομάδες οδηγών, που τελικά εξελίχθηκαν σε επαρχιακές συντεχνίες με την καθοδήγηση της ΠΕΟ.
Όπως ήταν φυσικό οι συνθήκες εργασίας των οδηγών, δεν μπορούσαν να ήταν διαφορετικές από εκείνες των υπόλοιπων εργαζομένων.
Οι οδηγοί εργάζονταν 7 ημέρες την εβδομάδα, για 70 – 90 ώρες (αναλόγως της εποχής) και ο μισθός τους ήταν (2) δύο λίρες ή 3,4 ευρώ την εβδομάδα.
Μέσα στα καθήκοντα των οδηγών ήταν και το φόρτωμα και ξεφόρτωμα του αυτοκινήτου που οδηγούσαν, είτε αυτά ήταν αποσκευές των επιβατών είτε άμμος, τσιακκίλι, τσιμέντο, σίδερο, ή πέτρες κλπ, χωρίς να παίρνουν οτιδήποτε πέραν του εβδομαδιαίου μισθού τους γι’ αυτή την εργασία.
Ωφελήματα όπως Κοινωνικές Ασφαλίσεις, Άδειες, Αργίες, ή υπερωρίες ήταν άγνωστες, εκείνη την εποχή για τους εργαζόμενους.
Κάτω από εκείνες τις άθλιες, συνθήκες, οι εργαζόμενοι στις μεταφορές ως οδηγοί, πολλές φορές αγανακτούσαν αλλά δυστυχώς δεν μπορούσαν να κάμουν τίποτα, από μόνοι τους, ή μάλλον δεν γνώριζαν πως πρέπει να δράσουν για να σταματήσουν εκείνη την τρομερή αδικία και ήταν τακτικό φαινόμενο, αυτοί που τολμούσαν να αντισταθούν στον εργοδότη τους, την άλλη μέρα να βρίσκονται εκτός εργασίας.
Η ΠΣΕ – ΠΕΟ που παρακολουθούσε από κοντά αυτά τα γεγονότα, φρόντιζε με διάφορους τρόπους και βοηθούσε όλους τους εργαζόμενους για να δουν και να αντιληφθούν τη σημασία της οργάνωσης και τη δύναμη που έκρυβε μέσα η εργασία τους, φτάνει να ενώνονταν κάτω από μια συντεχνία.
Έτσι βλέπουμε από την αρχή του 1940 να οργανώνονται οι οδηγοί πρώτα σε μικρές ομάδες τοπικά, που αργότερα μετατράπηκαν σε επαρχιακές συντεχνίες του κλάδου.
Η πρώτη επαρχιακή οργάνωση, εμφανίσθηκε στην Λεμεσό στις 11/01/1940. Ακολούθησε η Λ/σία στις 26/04/1940. Η Αμμόχωστος στις 06/09/1940, η Λάρνακα στις 25/11/1944 και η Πάφος το 1954. Όλες οι επαρχιακές συντεχνίες δρούσαν, ανεξάρτητα η μία από την άλλη, στην κάθε επαρχία χωριστά μέχρι και το 1947.
Το τέλος του 1947, ύστερα από την καθοδήγηση της ΠΕΟ, συνήλθαν όλες οι επαρχιακές οργανώσεις μεταφορών και αποφάσισαν την ένωση τους κάτω από τη ΣΥΝΤΕΧΝΙΑ ΕΡΓΑΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΥΠΡΟΥ ΠΕΟ.
Όλες οι επαρχιακές συντεχνίες μετατράπηκαν σε τμήματα της Παγκύπριας συντεχνίας. Τόσο οι επαρχιακές συντεχνίες αρχικά, αλλά και αργότερα η Συντεχνία Εργατών Μεταφορών Κύπρου, ανέπτυσσαν τη δράση τους ανάμεσα στους οδηγούς, ανεξάρτητα που εργάζοντο.
Με την ίδρυση της Διεθνούς Ένωσης Μεταφορών της ΠΣΟ, το 1949, η συντεχνία μας ήταν από τα ιδρυτικά μέλη. Η σύνδεση αυτή έδωσε τη δυνατότητα στη συντεχνία μας να καταλάβη μεταξύ άλλων, ότι οι εργαζόμενοι σε μιαν επιχείρηση, θα πρέπει να οργανώνονται στην ίδια συντεχνία και όχι μόνο οι οδηγοί.
Προς το σκοπό αυτό βοήθησε τη συντεχνία και η ΠΕΟ η οποία είχε αποκτήσει αρκετή πείρα τόσο από τη δράση της στην Κύπρο όσο και διεθνώς.
Ύστερα από αυτή την απόφαση η συντεχνία μας επεκτάθηκε και στις εταιρείες αναψυκτικών, τις εταιρείες πετρελαιοειδών, στις εταιρείες των ταξί, στα ψυγεία και στους Ναυτικούς.
Μέσα σε 3 – 4 χρόνια η συντεχνία Μεταφορών ανέβασε την οργανωτική της δύναμη, σε αρκετά ψηλά επίπεδα, που της έδωσε τη δυνατότητα να παίξει πρωτοποριακό ρόλο.
Με το συνεχή αγώνα των εργαζομένων και με τη σωστή καθοδήγηση της συντεχνίας εργατών Μεταφορών Κύπρου, κερδίσθηκαν πάρα πολλά ωφελήματα, σε σημείο που να μην υστερούν από τους εργαζομένους άλλων επαγγελμάτων.
Όλα τα ωφελήματα που κέρδιζε η υπόλοιπη εργατική τάξη, τα διεκδικούσε και τα κέρδιζε και η δική μας συντεχνία. Υπήρχαν και περιπτώσεις που σε μερικά ωφελήματα η συντεχνία μας προηγείτο των άλλων κλάδων.
Φυσικά ας μη νομισθεί ότι όλα τα πράγματα παντού και πάντοτε κυλούσαν ομαλά. Η συντεχνία έδωσε πολύ σκληρές μάχες, σε όλους τους κλάδους για να πετύχει τους στόχους της. Θα αναφέρω μερικούς από αυτούς τους αγώνες που έδωσε η συντεχνία μας για να πετύχουμε όλα εκείνα τα ωφελήματα.
Το 1972 υποβλήθηκαν αιτήματα στις εταιρείες Μεταφορών, ΚΕΜ, Ε. ΚΥΡΙΑΚΟΥ, Α/ΦΟΙ ΛΕΥΚΑΡΙΤΗ, ΛΕΩΦΟΡΕΙΑ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ και ΛΕΩΦΟΡΕΙΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ.
Ύστερα από αρκετές διαπραγματεύσεις, τόσο απευθείας όσο και με τη μεσολάβηση του Υπουργείου Εργασίας, αλλά χωρίς αποτέλεσμα, όπου και οδηγηθήκαμε σε αδιέξοδο.
Η εταιρεία Α/φοι Λευκαρίτη η οποία διεχώρησε τη θέση της από τις άλλες εταιρείες, δέχθηκε τα αιτήματα του προσωπικού της, υπογράφοντας τη συλλογική σύμβαση. Οι υπόλοιπες εταιρείες επέμεναν και το Νοέμβριο του 1972, κυρήχθηκε απεργία που κράτησε για δύο εβδομάδες.
Σ’ αυτή την απεργία το προσωπικό των πιο πάνω εταιρειών, έδειξε πολύ ψηλό οργανωτικό πνεύμα και έτσι βοήθησαν να κερδισθούν τα αιτήματα τους. Απεργίες έγιναν πάρα πολλές στον κλάδο των Μεταφορών, αλλά μικρότερης διάρκειας και με πλήρη επιτυχία.
Σκληρές μάχες έδωσε η συντεχνία μας και στον κλάδο των αναψυκτικών. Γι’ αυτό σε αυτόν τον κλάδο είχαμε και τις πιο μεγάλες επιτυχίες και τους καλύτερους όρους εργασίας.
Στα πρώτα στάδια 1950 – 1960 η συντεχνία διατηρούσε για κάθε εταιρεία και μια σύμβαση, γι’ αυτό και υπήρχαν μεταξύ των συμφωνιών μερικές διαφορές.
Το 1959 όταν η εταιρεία ΚΕΑΝ ήταν έτοιμη να εισάξει στην αγορά το νέο της αναψυκτικό, (ΠΕΨΙ – ΚΟΛΑ) αναζητούσε κάποιαν αφορμή για να αλλάξει κάποιους όρους εργασίας (που μέχρι εκείνης της στιγμής ήταν οι καλύτεροι) και να τους κάνει όπως εκείνους της ΚΟΚΑ – ΚΟΛΑ.
Γι’ αυτό η εταιρεία ΚΕΑΝ όταν ήλθε το πάσχα (Λαμπρά) του 1959, αρνήθηκε να δώσει στο προσωπικό της το 13ον μισθό, με αποτέλεσμα το προσωπικό να κατέλθει σε απεργία, που κράτησε 11 ημέρες.
Στις απευθείας διαπραγματεύσεις, αλλά και σ’ αυτές που γίνονταν υπό την επίβλεψη του υπουργείου εργασίας, κατά παράδοξο τρόπο, έπαιρνε μέρος και ο κ. Νίκος Λανίτης, ιδιοκτήτης της Κόκα κόλα. Μάλιστα σε ένδειξη συμπαράστασης προς την ΚΕΑΝ, η ΚΟΚΑ – ΚΟΛΑ, κύρηξε Νοκ-άουτ, αλλά τα προϊόντα της τα πωλούσε από το εργοστάσιο, χωρίς έξοδα διανομής κλπ. Τελικά καταλήξαμε με πρόταση του υπουργείου εργασίας και η απεργία έκλεισε.
Η μοναδική αλλοίωση που έγινε, ήταν να αυξηθεί η προμήθεια των πωλητών όπως και της Κόκα Κόλα και οι μισθοί να είναι οι ίδιοι. Η εκτίμηση μας ήταν ότι οι πωλητές της ΚΕΑΝ, δεν έχασαν τίποτε από τις απολαβές τους, μάλλον αυξήθηκαν. Ασφαλώς η ΚΕΑΝ πλήρωσε και το 13ον μισθό σε όλο το προσωπικό, βάση των μισθών που ίσχυαν πριν από την απεργία.
Όπως είπαμε και πιο πάνω η συντεχνία, στον κλάδο των αναψυκτικών, έδωσε πολύ σκληρές μάχες, ιδιαίτερα στην κόκα – κόλα.
Η πιο μακροχρόνια απεργία έγινε το 1961 όπου κράτησε 35 ημέρες. Οι λόγοι της απεργίας ήταν η μη ικανοποίηση των αιτημάτων μας αλλά και καταστρατήγηση των κεκτημένων των εργαζομένων.
Η απεργία ήταν καθολική. Σ’ αυτόν τον αγώνα είχαμε και τη συμπαράσταση των μεταπωλητών των προϊόντων της Κόκα Κόλα (καφετζήδων και παντοπωλών) που κατέβαζαν τις διαφημίσεις της εταιρείας από τα μαγαζιά τους και τις έφερναν έξω από το εργοστάσιο της κόκα – κόλα.
Τελικά ύστερα από 35 ημέρες απεργίας, με τις προσπάθειες των συντεχνιών, της ΠΕΟ και του υπουργείου εργασίας η απεργία έκλεισε.
Είναι η μοναδική φορά που οι εργαζόμενοι δεν πέτυχαν πλήρως τους στόχους τους, αλλά αυτή η απεργία, άφησε βαθειά τη σφραγίδα της στις καρδιές των εργαζομένων.
Το 1974, ύστερα από το προδοτικό πραξικόπημα, που άνοιξε τις κερκόπορτες της πατρίδας μας στους Τούρκους να πραγματοποιήσουν τη βάρβαρη εισβολή τους και να κρατήσουν το 37% του Κυπριακού εδάφους, ο κ. Νίκος Λανίτης αυθόρμητα άρχισε να καταστρατηγά διάφορους όρους της συλλογικής σύμβασης.
Παρόλο που ολόκληρο το συνδικαλιστικό κίνημα της Κύπρου, μετρώντας τις δύσκολες συνθήκες που δημιούργησε το πραξικόπημα και η εισβολή, (πρόσφυγες, αγνοούμενους, ανεργία κλπ) αποφάσισε όπως ανασταλούν για ένα χρονικό διάστημα μερικά από τα ωφελήματα των εργαζομένων που το ύψος του ήταν γύρω στο 32%, ο κ. Λανίτης επέμενε να αφαιρέσει ωφελήματα 50%, από τις απολαβές του προσωπικού του.
Παρά τις πολλές συναντήσεις με τους εκπροσώπους της εταιρείας και των συντεχνιών απευθείας και μέσο του υπουργείου εργασίας, οι εκπρόσωποι της εταιρείας επέμεναν στις δικές τους θέσεις. Μάλιστα σε τηλεφωνική συνομιλία με τον κ. Λανίτη, ο οποίος τότε κατοικούσε στην Ελλάδα, μας είπε ότι, αυτή την ευκαιρία εγώ την γύρευα και πλέον θα ρυθμίζω εγώ τη σύμβαση για το προσωπικό μου και όχι μαζί σας.
Όταν έφτασαν τα Χριστούγεννα η εταιρεία δεν παραχώρησε τον 14ον μισθό όπως προνοούσε η συλλογική σύμβαση, οι συντεχνίες πραγματοποίησαν παγκύπρια συνέλευση όλου του προσωπικού και αποφασίσθηκε κήρυξη της απεργίας στις 2 Ιανουαρίου 1975. Με τις τοπικές όμως επιτροπές συμφωνήσαμε ότι η απεργία αυτή δεν θα ήταν η συνηθισμένη όπως τις άλλες, αλλά θα κρατήσουμε το εργοστάσιο ημέρα και νύκτα μέχρι που ο κ. Λανίτης θα υποχωρούσε.
Έτσι στις 2/1/1975 όταν πήγαν το πρωί όλοι οι εργαζόμενοι στο εργοστάσιο, πήγαμε και εμείς ως συντεχνία, όπου ειδοποιήσαμε τη διεύθυνση της εταιρείας για την κήρυξη απεργίας και την κατάληψη του εργοστασίου.
Η αποχή από την εργασία ήταν καθολική και η κράτηση του εργοστασίου κράτησε 11 ημέρες. Όλοι οι εργαζόμενοι παρευρίσκονταν στο εργοστάσιο ημέρα και νύκτα, εκτός από τις γυναίκες που τα βράδια πήγαιναν στα σπίτια τους.
Η συντεχνία μας φρόντιζε και εφοδίαζε με τρόφιμα τους απεργούς κάθε μέρα. Επιτελεία από άνδρες και γυναίκες έβγαιναν έξω στους καφετζήδες, τους παντοπώλες και γενικά στους εργαζόμενους σε άλλες εταιρείες και έκαναν έρανο για στήριξη της απεργίας.
Την ενδέκατη (11) ημέρα, ο διευθυντής της εταιρείας πήγε στο υπουργείο εργασίας και ζήτησε να γίνει μεσολάβηση για να συναντηθεί με τις συντεχνίες υπό την επίβλεψη του.
Πραγματοποιήθηκε η συνάντηση όπου πήραν μέρος οι συντεχνίες, οι τοπικές επιτροπές και η ΠΕΟ. Εκεί ο εκπρόσωπος του υπουργείου έκαμε την πιο κάτω πρόταση:
«Οι εργαζόμενοι να επιστρέψουν στις εργασίες τους και η εταιρεία, αναλαμβάνει να πληρώσει 4 ατμοπλοϊκά εισιτήρια (δεν υπήρχαν αεροπορικές πτήσεις), καθώς και τα έξοδα παραμονής τους στην Αθήνα, για να συζητήσουν με το κ. Ν. Λανίτη όλες τις λεπτομέρειες.»
Ύστερα από αρκετές συζητήσεις μεταξύ μας αποφασίσθηκε να γίνει δεκτή η πρόταση και έτσι η απεργία και κράτηση του εργοστασίου σταμάτησε.
Στη συνάντηση της Αθήνας που κράτησε δύο ημέρες, συμφωνήθηκε όπως επανέλθει σε ισχύ η συλλογική σύμβαση, όπως ήταν και προηγούμενα και οι εργαζόμενοι να πληρωθούν όλα όσα τους είχε αποκόψει αυθόρμητα η εταιρεία.
Η απεργία αυτή ήταν η δεύτερη στο είδος της παγκύπρια. Ήταν όμως η πρώτη που κράτησε τόσες ημέρες και με τόσον καλά αποτελέσματα.
Η πρώτη απεργία ήταν το 1948 στον αμίαντο, που οι εργαζόμενοι (απεργοί) κατέλαβαν το φούρνο ψωμιών της εταιρείας και έδωσαν τα ψωμιά σε όλους τους απεργούς.
Όπως είπα και πιο πάνω στην κόκα – κόλα γινόντουσαν, πολύ συχνά απεργίες, όχι γιατί είχαμε οτιδήποτε με την εταιρεία, αλλά γιατί πολύ συχνά μας δημιουργούσε προβλήματα με το τίποτα. Θα δώσω ακόμα ένα παράδειγμα για να δείξω τη νοοτροπία αυτού του εργοδότη.
Πήραμε ένα πρωινό τηλέφωνο από την κόκα – κόλα, ότι έκαναν απεργία οι εργαζόμενοι στην παραγωγή. Πήγαμε στο εργοστάσιο και μας είπαν ότι ο κ. Λανίτης απόλυσε δύο εργάτριες χωρίς κανένα λόγο.
Κανονίσθηκε συνάντηση με την εταιρεία η οποία διήρκησε 5 ώρες. (3 μ.μ. – 8 μ.μ.) Στο τέλος ο κ. Λανίτης συγκατατέθηκε να πάνε πίσω στην δουλειά όλοι, μαζί και οι δύο εργάτριες.
Εμείς φροντίσαμε και ειδοποιήσαμε τις δύο εργάτριες, για να πάνε το πρωί στη δουλειά τους και ότι το θέμα είχε λήξει. Το πρωί όμως όταν πήγαν οι εργάτες όλοι στις δουλειές τους, ο υπεύθυνος της παραγωγής σταμάτησε δύο άλλες εργάτριες, όπως του έδωσε εντολή ο κ. Ν. Λανίτης. Αμέσως όλο το προσωπικό της παραγωγής και οι άλλοι εργαζόμενοι, εκτός των πωλητών έκαναν απεργία και πάλιν.
Όταν επικοινωνήσαμε τηλεφωνικώς με τον κ. Ν. Λανίτη, αυτός εξέφρασε την έκπληξη του γιατί να γίνει απεργία εφόσον τις δύο εργάτριες που απέλυσε την προηγούμενη ημέρα τις πήρε πίσω στη δουλειά.
Τελικά έγινε διευθέτηση και πήγαν όλοι οι εργαζόμενοι στις δουλειές τους χωρίς να χάσουν οτιδήποτε για το χρόνο που χάθηκε με την απεργία.
Όπως ανάφερα και πιο πάνω η συντεχνία μας έχει στη δύναμη της, τους κλάδους, Μεταφορών, Λιμενεργατών, Ναυτεργατών, εργατών Γεωργίας και Δασών, τα πετρελαιοειδή, τα ψυγεία και τους γενικούς εργάτες.
Η ιστορία αυτής της συντεχνίας είναι γεμάτη από αγώνες για να μπορούμε να υπερηφανευόμαστε για το βιοτικό επίπεδο των μελών μας.
Είμαι βέβαιος ότι κάποιοι, άλλοι συνάδελφοι, θα γράψουν για τους αγώνες που δόθηκαν και στους άλλους κλάδους. Για παράδειγμα, ο κλάδος των Λιμενεργατών, έδωσε πολύ σκληρές μάχες, για να κάμει το επάγγελμα του Λιμενεργάτη από ένα περιφρονημένο, σε ένα αξιοπρεπές και περιζήτητο επάγγελμα.
Το ίδιο συνέβηκε και με τον κλάδο των εργατών Γεωργίας και Δασών, γι’ αυτό είμαι βέβαιος ότι κάποιοι άλλοι συνάδελφοι θα ασχοληθούν.
Ανδρέας Αντωνίου
Πρώην Γ. Γραμματέας της παγκύπριας Συντεχνίας Μεταφορών, Λιμενεργατών, Ναυτεργατών και γενικών εργατοϋπαλλήλων ΠΕΟ.