ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ 2007-2013

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΗ ΤΗΣ ΕΟΚΕ

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή ενέκρινε πρόσφατα γνωμάτευση με θέμα τη «Στρατηγική για την Πολιτική Καταναλωτών 2007-2013».

Η προστασία των καταναλωτών είναι ένα από τα θέματα που απασχολούν συνεχώς την Ευρωπαϊκή Ένωση γι’ αυτό η Επιτροπή εξέδωσε την πρόταση Στρατηγικής για την εξαετία 2007-1013. Οι στόχοι που τίθενται στην εν λόγω στρατηγική  είναι οι ακόλουθοι:

  •Ενδυνάμωση των καταναλωτών της Ε.Ε., η οποία θεωρείται ότι αποτελεί καθοριστική συνιστώσα για την εξασφάλιση της ευημερίας των καταναλωτών με παράλληλη αναζωογόνηση της ανταγωνιστικότητας, με βάση θεμιτές και σχετικές πληροφορίες, νόμιμες συμβάσεις και παροχή έννομης προστασίας.

•Ενίσχυση της ευημερίας των καταναλωτών όσον αφορά τις τιμές, την επιλογή, την ποιότητα, την ποικιλία, τη δυνατότητα προσιτών τιμών και την ασφάλεια.

•Αποτελεσματική προστασία των καταναλωτών από σοβαρούς κινδύνους και ιδιαίτερα από εκείνους που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν απευθείας σε ατομικό επίπεδο.

Οι προαναφερθέντες στόχοι θα επιτευχθούν μέσω των δαπανών για την πολιτική καταναλωτών της Ε.Ε. που θα στοχοθετηθούν διά της διευθέτησης του νομικού πλαισίου, κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η προστασία των καταναλωτών και η αποτελεσματική εφαρμογή της νομοθεσίας μέσω της επιβολής της σχετικής νομοθεσίας, της πληροφόρησης, της εκπαίδευσης και της έννομης προστασίας.

Ως εκ τούτου, οι προτεινόμενοι τομείς προτεραιότητας καλύπτουν τα ακόλουθα θέματα:

•καλύτερη παρακολούθηση των καταναλωτικών αγορών και των εθνικών πολιτικών για τους καταναλωτές

•καλύτερη ρύθμιση της προστασίας των καταναλωτών

•καλύτερη επιβολή της νομοθεσίας και έννομη προστασία

•καλύτερη ενημέρωση και εκπαίδευση των καταναλωτών

•τοποθέτηση των καταναλωτών στο επίκεντρο των υπόλοιπων πολιτικών και ρυθμίσεων της Ε.Ε.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τη στρατηγική για την πολιτική καταναλωτών 2007-2013 και υποστηρίζει ιδιαίτερα την έννοια που επεξηγείται στη στρατηγική, σύμφωνα με την οποία η εμπιστοσύνη και η προστασία των καταναλωτών αποτελούν ζωτική συνιστώσα μιας υγιούς και ευημερούσας εσωτερικής αγοράς.

Εντούτοις θεωρεί ότι η διάθεση προϋπολογισμού ανερχόμενη κατά μέσο όρο σε 22,7 εκατ. ευρώ ετησίως αποτελεί δυστυχώς υπερβολικά χαμηλό ποσό για την εφαρμογή των ενεργειών που περιγράφονται στην παρούσα στρατηγική.

Περαιτέρω η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή τ’ ακόλουθα:

  •Καλύτερη παρακολούθηση των καταναλωτικών αγορών: η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι πρέπει να βελτιωθεί η πληροφόρηση σχετικά με τις αγορές και υποστηρίζει έμπρακτα τα μέτρα που προτείνονται στο πλαίσιο αυτού του τομέα προτεραιότητας. Εντούτοις, η ΕΟΚΕ συνιστά ενθέρμως στην Επιτροπή να αναζητήσει καινοτόμους τρόπους για τον αντικειμενικό προσδιορισμό της εμπειρίας και των εντυπώσεων των καταναλωτών. Επιπροσθέτως, η Επιτροπή θα μπορούσε να προωθήσει μια μακρο-προσέγγιση για τον προσδιορισμό των εμπειριών των καταναλωτών στα κράτη μέλη, μέσω της ανάλυσης συγκεκριμένων περιπτώσεων και της συνακόλουθης διευθέτησης τους. Επιπλέον η ΕΟΚΕ τονίζει ότι η συλλογή πληροφοριών σχετικά με τις αγορές δεν θα πρέπει να επιβαρύνει τις μεμονωμένες επιχειρήσεις, και κυρίως τις μικρομεσαίες (ΜΜΕ), με πρόσθετες επαχθείς υποχρεώσεις.

•Καλύτερη ρύθμιση της προστασίας των καταναλωτών: κατά την ανάληψη πρωτοβουλιών στο πλαίσιο αυτού του τομέα προτεραιότητας θα πρέπει να εξετάζεται ενδελεχώς η επίδραση που ασκεί το ηλεκτρονικό εμπόριο και ο ψηφιακός κόσμος στα δικαιώματα των καταναλωτών και να καθορίζονται, επομένως, με σαφήνεια οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα που υφίστανται στο ψηφιακό περιβάλλον. Επιπλέον, απαιτείται ο προσδιορισμός των ενεργειών προκειμένου να αποτραπεί ο αποκλεισμός ορισμένων κατηγοριών καταναλωτών από τη χρήση κάποιων υπηρεσιών εξαιτίας του «ψηφιακού χάσματος», δεδομένου ότι κάτι τέτοιο θα είχε ως μοναδικό αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας ακόμη ευάλωτης ομάδας καταναλωτών.

•Καλύτερη επιβολή της νομοθεσίας και έννομη προστασία: Η επιβολή της νομοθεσίας είναι ασφαλώς επιβεβλημένη για τη διασφάλιση της απτής υλοποίησης των στόχων της εν λόγω πολιτικής, η ενδυνάμωση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής είναι πρωταρχικής σημασίας. Οι ενέργειες που προτείνονται από την Επιτροπή για τη συλλογική έννομη προστασία των καταναλωτών επικροτούνται και υποστηρίζονται από την ΕΟΚΕ. Αυτή η μορφή έννομης προστασίας εξασφαλίζει την έμπρακτη αντιμετώπιση των προβλημάτων των καταναλωτών που δεν μπορούν να διευθετηθούν σε ατομικό επίπεδο.

•Καλύτερη ενημέρωση και εκπαίδευση των καταναλωτών: η ΕΟΚΕ πιστεύει ακράδαντα ότι η εκπαίδευση και η ενημέρωση αποτελούν εντελώς αναπόσπαστο τμήμα της προστασίας των καταναλωτών. Το Δίκτυο Ευρωπαϊκών Κέντρων Καταναλωτών (Δίκτυο – ΕΚΚ) συνιστά αξιοσημείωτο βήμα προόδου προς την κατεύθυνση της ενημέρωσης των καταναλωτών. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να βρει ορισμένα πιο καινοτόμα και δημιουργικά μέσα ενεργού επικοινωνίας με τους καταναλωτές εν γένει, χρησιμοποιώντας μια γλώσσα αρεστή στην κοινή γνώμη.

•Υπεύθυνη και βιώσιμη κατανάλωση: μολονότι στόχος πρέπει να είναι η ύπαρξη πλήρως ενημερωμένων καταναλωτών θεωρείται σημαντικό να τονιστεί ότι η κατανάλωση πρέπει να γίνεται υπεύθυνα. Η στρατηγική ορίζει ότι δεν θα υπάρξει ανοχή για επικίνδυνα προϊόντα και για κακόπιστους εμπόρους λιανικής πώλησης/παρόχους υπηρεσιών. Ωστόσο πρέπει να επισημανθεί ότι οι επιχειρήσεις και οι έμποροι αναμένουν από τους καταναλωτές να επιδεικνύουν μια υπεύθυνη καταναλωτική συμπεριφορά. Περαιτέρω, η βιώσιμη κατανάλωση πρέπει να οριστεί σημαντικός τομέας της εσωτερικής αγοράς και τόσο οι πάροχοι υπηρεσιών/έμποροι λιανικής πώλησης όσο και οι καταναλωτές πρέπει να εκπαιδευτούν και να ενημερωθούν καλύτερα με την έννοια της βιώσιμης κατανάλωσης και να υιοθετήσουν μια τέτοιου είδους συμπεριφορά.

•Στοιχεία σχετικά με την προστασία των καταναλωτών πρέπει να ενσωματωθούν σε όλες τις άλλες πολιτικές και τις ρυθμίσεις της Ε.Ε.: τα μέτρα που προτείνονται από την Επιτροπή, όπως π.χ. ο ορισμός Υπευθύνων για τους Καταναλωτές στις Γενικές Διευθύνσεις, είναι θετικά και αναμένεται ότι θα συνεισφέρουν εποικοδομητικά στην υλοποίηση αυτής της προτεραιότητας. Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη ότι κάθε Γενική Διεύθυνση οφείλει να παρουσιάζει σε ετήσια βάση τον τρόπο κατά τον οποίο η πολιτική καταναλωτών ενσωματώθηκε στον συγκεκριμένο τομέα αρμοδιότητας της.

•Καλύτερη προστασία των καταναλωτών στις διεθνείς αγορές: οι καταναλωτές απαιτείται να προστατεύονται και στο πλαίσιο της διεθνούς αγοράς. Η εν λόγω προστασία δεν θα πρέπει να καλύπτει μόνο την ασφάλεια των προϊόντων, η οποία αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία για τους καταναλωτές της Ε.Ε., αλλά και τις υπηρεσίες/τα προϊόντα που πωλούνται κυρίως μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου και δημιουργούν προβλήματα στους καταναλωτές.

Οι εισηγήσεις της ΕΟΚΕ αφορούν άμεσα και την Κύπρο όπου παρόλον που υπάρχει πρόοδος στα θέματα της προστασίας του καταναλωτή εν τούτοις χρειάζονται ακόμη πολλά να γίνουν για να βελτιωθεί η θέση του στη κοινωνία.

Η Πολιτική των Καταναλωτών στην Κύπρο  

Είναι γεγονός ότι τα τελευταία 20-30 χρόνια λόγω των τεράστιων αλλαγών που σημειώθηκαν στη ζωή των ανθρώπων (τεχνολογικών, κοινωνικών, δημογραφικών ) επήλθαν και σημαντικές αλλαγές στη νοτροπία και συμπεριφορά των καταναλωτών. Εχει διαφοροποιηθεί το διαιτολόγιο τους, η προτίμηση τους για το ένα ή το άλλο καταναλωτικό αγαθό.

Στη σύγχρονη εποχή, την εποχή του άκρατου καταναλωτισμού έχει καταστεί περισσότερο επιτακτική η προστασία του καταναλωτή, έχει καταστεί επιτακτική η διεκδίκηση από τους καταναλωτές των βασικών δικαιωμάτων τους.

Τα τελευταία χρόνια έχουν εγκριθεί από τη Βουλή δεκάδες νομοθεσίες που αφορούν τους καταναλωτές όπως ο Περί Εμπορικών Περιγραφών νόμος, ο περί ελαττωματικών προϊόντων νόμος, ο περί Οργανωμένων ταξιδίων νόμος, ο περί παραπλανητικής Διαφημίσεων νόμος, ο περί Συμβάσεων εξ αποστάσεων Νόμος, ο περί προστασίας του  Ανταγωνισμού νόμος κλπ. Όλες οι νομοθεσίες βασίζονται στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η ψήφιση τους όμως από μόνη της δε φτάνει χρειάζονται οι μηχανισμοί εκείνοι που θα εξασφαλίζουν την αυστηρή εφαρμογή τους. Και δυστυχώς είναι εδώ που παρατηρούνται τα περισσότερα προβλήματα.

Επανειλημμένα έχουμε υποβάλει εισηγήσεις προς την κατεύθυνση της εφαρμογής της νομοθεσίας αλλά και γενικά της προστασίας του καταναλωτή. Επιγραμματικά αναφέρουμε τα πιο κάτω:

1.Θεωρούμε ότι η Υπηρεσία Ανταγωνισμού και Προστασίας Καταναλωτών παρά τις κάποιες βελτιώσεις που έγιναν, εξακολουθεί να μην είναι στελεχωμένη επαρκώς, αν λάβουμε υπόψη ότι έχει την ευθύνη για εφαρμογή 28 νομοθεσιών ανάμεσα τους και τις πιο πάνω.

2.Η Συμβουλευτική Επιτροπή για θέματα καταναλωτών πρέπει να συνέρχεται σε πιο τακτά χρονικά διαστήματα .  Πιστεύουμε, ότι ο ρόλος της και η παρέμβαση της πρέπει να γίνει πιο ουσιαστικός, πιο εμφανής και  αποτελεσματικός ιδιαίτερα σε περιόδους αυξήσεων σε βασικά καταναλωτικά προϊόντα.

3.Πιστεύουμε ότι πρέπει να συνεχιστεί και επεκταθεί η πρακτική  για δημοσίευση των  Ερευνών αγοράς σε τακτά χρονικά διαστήματα καθώς και δημοσίευση περιπτώσεων παραβιάσεων αισχροκέρδειας και νομοθεσίας.

4.Η Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού (ΕΠΑ) υπολειτουργεί και δε διαδραματίζει το σημαντικό ρόλο που επωμίζεται. Η παραίτηση του Προέδρου είναι αποτέλεσμα των σοβαρών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Επιτροπή. Πιστεύουμε ότι θα πρέπει να ληφθούν άμεσα και αποτελεσματικά όλα εκείνα τα μέτρα που θα την καταστήσουν λειτουργική. Το συνδικαλιστικό κίνημα θέτει θέμα συμμετοχής στην Επιτροπή αυτή όπως συμβαίνει στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες.

5.Να επισπευθεί η εισαγωγή του θεσμού Επίλυσης Μικροδιαφορών  Καταναλωτή ο οποίος θα επιλαμβάνεται έγκαιρα και αποτελεσματικά περιπτώσεις παραβιάσεων της νομοθεσίας.

6.Να δημιουργηθεί Κεντρικός Συντονιστικός Φορέας Ελέγχου Ποιότητας ή όπως άλλως  ήθελε ονοματιστεί.Οι κανονισμοί που αφορούν τον έλεγχο της ποιότητας είναι διάσπαρτοι σε 4-5 υπηρεσίες διαφόρων υπουργείων, οι οποίες λειτουργούν ανεξέλεγκτα και χωρίς συντονισμό.

7.Να ρυθμιστεί το θέμα  που αφορά τον έλεγχο των τιμών σε «κλειστές αγορές». Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται οι κλειστές πλαζ, τα λιμάνια, τα αεροδρόμια, τα πλοία, οι πλατείες, οι αθλητικές εγκαταστάσεις και τα πάργκιν.

8.Όσο αφορά τις τιμές των καυσίμων θα θέλαμε να τονίσουμε ότι ο καθορισμός και ο έλεγχος διέπεται από μια διαδικασία που δεν είναι διαφανής. Κανένας δεν γνωρίζει εάν το ύψος των τιμών που καθορίζουν οι εταιρείες, είναι δικαιολογημένο. Η Συμβουλευτική Επιτροπή για το θέμα της παρακολούθησης της τιμής των καυσίμων, συνέχεται και εξετάζει το θέμα, όμως δεν δημοσιοποιεί τα στοιχεία που έχει μπροστά της, για να μάθει ο κόσμος εάν οι νέες τιμές δικαιολογούνταν ή όχι. Τα στοιχεία που πρέπει να έχει μπροστά της η Επιτροπή αφορούν:

•τις τιμές εισαγωγής πετρελαιοειδών και το χρονικό διάστημα που έγιναν.

•την ισοτιμία του δολαρίου με τη λίρα τη συγκεκριμένη στιγμή.

•αποθεματικά των εταιρειών.

•Τα κόστα και τους λογαριασμούς των εταιρειών.

Όλα αυτά τα στοιχεία έπρεπε να δίνονται στη δημοσιότητα γιατί εύλογα ο καταναλωτής έχει σοβαρές αμφιβολίες για τις αυξήσεις, αφού όταν υπάρχουν μειώσεις τιμών διεθνώς ή μείωση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του δολαρίου, δεν επωφελείται όπως θα έπρεπε.

ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΥΛΙΚΚΑΣΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ (ΕΟΚΕ)

26 Μαρτίου 2008