ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Το φαινόμενο της μετανάστευσης είναι τα τελευταία χρόνια στην επικαιρότητα και της δικής μας χώρας. Το πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύσσεται η, πολλές φορές έντονη, δημόσια συζήτηση γύρω από αυτό το φαινόμενο παρουσιάζει τα ίδια χαρακτηριστικά όπως στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες ή αναπτυγμένες χώρες του πλανήτη μας. Η συζήτηση αγνοεί συνήθως το πολυσύνθετο του χαρακτήρα. Στη συζήτηση κυριαρχούν τα αποτελέσματα και οι συνέπειες που έχει για τις χώρες υποδοχής του δυτικού κόσμου και ακροθιγώς εάν όχι καθόλου η παγκοσμιότητα και τα αίτια του φαινομένου της μετανάστευσης και οι συνέπειες που έχει για τις χώρες προέλευσης.
Η μετανάστευση, που αναφέρεται στην γεωγραφική μετακίνηση ανεξάρτητων ή ομάδων ανθρώπων από ένα σημείο του πλανήτη, είναι ένα πανάρχαιο φαινόμενο που εμφανίζεται ήδη στα προϊστορικά χρόνια, συνεχίζεται τα ιστορικά χρόνια και φτάνει στη σύγχρονη εποχή. Αν και στην διαδρομή του ιστορικού χρόνου τα χαρακτηριστικά της μετανάστευσης μεταβάλλονται, το κίνητρο παραμένει ουσιαστικά το ίδιο: η αναζήτηση καλύτερων πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών διαβίωσης.
Η μετανάστευση στη σύγχρονή της έκφραση είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που δεν περιορίζεται στη μετακίνηση ανθρώπων από το φτωχό Νότο προς το πλούσιο Βορρά, όπως συνήθως παρουσιάζεται στο δυτικό κόσμο. Οι μεγαλύτερες μεταναστευτικές ροές στη σύγχρονη εποχή καταγράφονται εντός φτωχών χωρών του Νότου, στη μεθόριο φτωχών χωρών και ανάμεσα σε φτωχές περιφέρειες του πλανήτης μας. Εξίσου σημαντικό για τα αποτελέσματα που έχει για τις χώρες προέλευσης και τις χώρες προορισμού είναι την τελευταία εικοσαετία και το μεταναστευτικό ρεύμα που παρατηρείται από τις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης προς τα τις χώρες της δυτικής και νότιας Ευρώπης.
Το φαινόμενο της μετανάστευσης στη σημερινή του εκδοχή είναι αποτέλεσμα των κυριάρχων πολιτικών οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών στον πλανήτη μας και ως εκ τούτου η αντιμετώπιση του δεν είναι δυνατή έξω και πέραν από αυτές τις συνθήκες. Η ιμπεριαλιστική τάξη πραγμάτων είναι η μία όψη του ενιαίου κυρίαρχου συστήματος κυριαρχίας που με τον πόλεμο (π.χ Ιράκ, Αφγανιστάν, Λιβύη) και την υποδαύλιση αποσταθεροποιητικών διεργασιών σε κράτη και περιφέρειες (π.χ αραβικός κόσμος) υπηρετούν τα πολυεθνικά μονοπώλια στην προσπάθεια τους να ελέγξουν την εκμετάλλευση των φυσικών και ενεργειακών πόρων του πλανήτη μας. Ο θάνατος, η φτώχεια, η εξαθλίωση και η επέκταση της μετανάστευσης είναι προϊόντα αυτής της πολιτικής.
Η άλλη όψη του ίδιου συστήματος παγκόσμιας κυριαρχίας είναι η παγκοσμιοποίηση της καπιταλιστικής οικονομίας που οδηγεί στην παγίωση και διεύρυνση των ανισοτήτων, τόσο στο εθνικό επίπεδο των κρατών όσο και ανάμεσα στα κράτη και περιφέρειες του φτωχού Νότου και πλούσιου Βορρά. Οι φτωχές χώρες συμμετέχουν στην παγκοσμιοποιήμενη καπιταλιστική οικονομία με άνισους όρους. Το νεοφιλελεύθερο καθεστώς που διέπει το παγκόσμιο εμπόριο, την διακίνηση κεφαλαίων και των επενδύσεων, όπως αυτό διαμορφώνεται στην Παγκόσμια Τράπεζα, στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου δεν αφήνει περιθώριο στις αναπτυσσόμενες χώρες να αντλήσουν πλεονεκτήματα.
Είναι ένα καθεστώς που ουσιαστικά εξυπηρετεί τα συμφέροντα του πολυεθνικού κεφαλαίου, εγκλωβίζοντας τις φτωχές χώρες σε μία διαρκή οικονομική, εμπορική και τεχνολογική εξάρτηση, η οποία εξουδετερώνει τις όποιες δυνατότητες άσκησης αυτόνομων εθνικών στρατηγικών οικονομικής ανάπτυξης, καταδικάζοντας τις έτσι σε χρόνια υπανάπτυξη. Η μετανάστευση είναι, λοιπόν, το αποτέλεσμα της χρόνιας υπανάπτυξης των φτωχών χωρών και της ως εκ τούτου αδυναμίας τους να δημιουργήσουν επαρκείς δυνατότητες απασχόλησης που να διασφαλίζουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης για τους εργαζόμενους και τις οικογένειες τους.
Την ίδια στιγμή η μετανάστευση μπορεί να γίνει και αιτία χρόνιας υπανάπτυξης. Το ειδικευμένο εργατικό δυναμικό που εγκαταλείπει μία φτωχή χώρα, ακολουθώντας τα προσκλητήρια καλέσματα των πολιτικών της «πράσινης κάρτας» στην Βόρεια Αμερική και της «μπλε κάρτας» στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι εργατικό δυναμικό που στερείται μία χώρα για να υλοποιήσει την στρατηγική ανάπτυξης της.
Το φαινόμενο braindrain, όπως αποκαλείται στην Αγγλική η διαφυγή στο εξωτερικό ειδικευμένου εργατικού δυναμικού, παρατηρείται και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εάν τα τελευταία είκοσι χρόνια το φαινόμενο αφορούσε στη μετανάστευση ειδικευμένου εργατικού δυναμικού από την ανατολική προς τη δυτική περιφέρεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πλήττει τα τελευταία δύο-τρία χρόνια κράτη που ήταν μέχρι πρόσφατα δημοφιλείς προορισμοί μεταναστευτικών ροών, όπως η Ελλάδα, Πορτογαλία και Ισπανία.
Το φαινόμενο της μετανάστευσης είναι, λοιπόν, ένα σύγχρονο πολυσύνθετο πρόβλημα με αξιοπρόσεκτα αποτελέσματα τόσο για τις χώρες προέλευσης όσο και για τις χώρες προορισμού. Ωστόσο, από την εμφάνιση του φαινομένου στη σύγχρονη του εκδοχή, ποτέ δεν αντιμετωπίστηκε με ουσιαστικό, συστηματικό και αποτελεσματικό τρόπο. Και αυτό όχι τυχαία: η μετανάστευση είναι κατά βάθος ένα ευπρόσδεκτο για το κεφάλαιο φαινόμενο επειδή οι μετανάστες αποτελούν μία ανεξάντλητη εφεδρεία στην παραγωγική του μηχανή, είναι ευάλωτοι και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως έμβολο άσκησης πτωτικής πίεσης στο εργατικό κόστος σε συγκεκριμένους τομείς οικονομικής δραστηριότητας και από την άλλη μπορούν να συμβάλουν στη επίλυση του προβλήματος της μείωσης του πληθυσμού λόγω υπογεννητικότητας.
Τα τελευταία χρόνια η Κύπρος από χώρα προέλευσης μεταναστών έγινε χώρα υποδοχής σημαντικού αριθμού μεταναστών λόγω της γεωγραφικής της θέσης αλλά και της ανάπτυξης της. Σήμερα οι μετανάστες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της κυπριακής κοινωνίας με θετική συμβολή στην ανάπτυξη της οικονομίας. Η διαμόρφωση μιας σύγχρονης και ολοκληρωμένης μεταναστευτικής πολιτικής με νόμους, κανονισμούς και διαδικασίες για τη ρύθμιση την νόμιμης μετανάστευσης και την αντιμετώπιση της παράνομης και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών ασύλου ήταν απαραίτητη. Παράλληλα έπρεπε να παρθούν αποτελεσματικά μέτρα για την κοινωνική ένταξη των μεταναστών που διαμένουν στην Κύπρο.
Την περίοδο που ανασκοπούμε η κυβέρνηση Χριστόφια έχει εφαρμόσει μια ολοκληρωμένη μεταναστευτική πολιτική η οποία έχει επιλύσει αρκετά ζητήματα που αφορούν τους μετανάστες. Όμως το μεταναστευτικό είναι ένα πολυδιάστατο και πολύπλοκο ζήτημα και απαιτεί μια συνεχή διαδικασία που να απαντά στις ανάγκες και τις υποχρεώσεις μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας όπως είναι η Κύπρος.
Η ΠΕΟ από θέση αρχής αντιμετωπίζει το θέμα της μετανάστευσης ταξικά και εργάζεται για την λήψη πολιτικών και μέτρων που να βοηθούν τους μετανάστες να απολαμβάνουν τα δικαιώματα τους που προκύπτουν και μέσα από τις διεθνής συμβάσεις και κανονισμούς αλλά και μέσα από τις πανανθρώπινες αξίες.
Στη μακρόχρονη ιστορία της, η ΠΕΟ απέδειξε στην πράξη ότι όλοι οι εργαζόμενοι, ανεξάρτητα από φυλή, χρώμα, φύλο, θρησκεία, ή εθνικότητα έχουν θέση στις γραμμές της και αντιμετωπίζονται ισότιμα.
Η υπόθεση των εργαζομένων στηρίζεται κύρια στην οργάνωση στην ενότητα και την ταξική αλληλεγγύη τους. Η μόνη ασπίδα προστασίας των μεταναστών από την στυγνή εκμετάλλευση αλλά και των Κύπριων εργαζομένων από την υποβάθμιση των όρων απασχόλησης και την υπόσκαψη των συλλογικών συμβάσεων είναι η εργοδότηση με τους ίδιους όρους απασχόλησης.
Σε συνθήκες οικονομικής κρίσης και αυξανόμενης ανεργίας για διάσπαση των εργαζομένων και δημιουργία συμπεριφορών ρατσισμού και ξενοφοβίας είναι ιδιαίτερα αυξημένοι.
Η ΠΕΟ καθοδηγούμενη από αρχές και λαμβάνοντας υπόψη και τις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν στην Κύπρο, ιδιαίτερα και με την μαζική μετανάστευση κοινοτικών, εργάζεται εντατικά για οργάνωση των μεταναστών από τρίτες χώρες και κοινοτικών για να αντιμετωπίσει τα πιο πάνω φαινόμενα.
Ως αποτέλεσμα αυτής ακριβώς της πολιτικής και της δράσης έχει πετύχει να κερδίσει την εμπιστοσύνη των μεταναστών για την εκπροσώπηση τους. Όμως παρά την πολύ καλή και συγκεκριμένη δουλειά που γίνεται για επαρκή ενημέρωση και προστασία τους είναι φανερό ότι υπάρχουν ακόμη πολύ μεγάλα περιθώρια, αφού αρκετοί είναι οι μετανάστες που παραμένουν ανοργάνωτοι και είναι έρμαιο στην εκμετάλλευση των εργοδοτών που τους αναγκάζουν να εργάζονται κάτω από το φόβο και την απειλή για απόλυση τους.